"Η αναπαράσταση" του Θόδωρου Αγγελόπουλου (gr) (με συνέντευξη του σκηνοθέτη)



Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα, στις 27 Απριλίου 1935 και έχασε τη ζωή του αιφνιδιαστικά στις 24 Ιανουαρίου 2012, όταν πεζός τραυματίστηκε σοβαρά από διερχόμενη μοτοσυκλέτα στο διάλειμμα των γυρισμάτων  της τελευταίας του ταινίας.


Σπούδασε στη Νομική Σχολή Αθηνών, την οποία εγκατέλειψε στο πτυχίο. Το 1961 αφήνει την Ελλάδα και γράφεται στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης. 

Την επόμενη χρονιά δίνει εξετάσεις και γίνεται δεκτός στην περίφημη σχολή κινηματογράφου, IDHEC  (όπου η διαφωνία και σύγκρουσή του µε τον καθηγητή της σκηνοθεσίας οδηγεί σε πρόωρη λήξη τις σπουδές του) και έπειτα στο Musee de l'homme (κοντά στον εθνολόγο - σκηνοθέτη Ζαν Ρους, όπου διδάσκεται το σινεµά-ντιρέκτ).

Το 1964 επιστρέφει στην Ελλάδα. Η επάνοδος στην πατρίδα συνοδεύεται από αναίτιο ξυλοδαρμό του από την αστυνομία καθώς βάδιζε ανύποπτος.Επεισόδιο που τον επηρέασε και άλλαξε την διάθεση και τα σχέδιά του. Τότε η σκηνοθέτις Τώνια Μαρκετάκη του προτείνει να συνεργαστεί µε την εφημερίδα «∆ηµοκρατική Αλλαγή» ως κριτικός. Αποδέχεται την πρόταση και εργάστηκε ως κριτικός.

Το 1965, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου και το τότε συγκρότημά του "Φόρμινξ"  προτείνουν στον Αγγελόπουλο να γυρίσει μία ταινία που θα προωθούσε την περιοδεία τους στην Αμερική. Κάνει το πρώτο γύρισμα στη Θεσσαλονίκη, στο Παλαί ντε Σπόρ, σε συναυλία του συγκροτήματος, µε 8.000 θεατές. Η περιοδεία ματαιώθηκε και η ταινία «Φόρµινξ» δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.

Το 1968 κάνει τη πρώτη του συμμετοχή  στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, με τη μικρού μήκους ταινία "Εκπομπή", με την οποία κερδίζει το Βραβείο κριτικών.

Την 1η Σεπτεμβρίου  1969 κυκλοφορεί το πρώτο τεύχος του ιστορικού περιοδικού «Σύγχρονος κινηματογράφος». Συνιδρυτές ο Θόδωρος Αγγελόπουλος µε τον Βασίλη Ραφαηλίδη. Οι δυο τους συνέλαβαν την ιδέα της οργάνωσης και εκτέλεσης ενός θεωρητικού περιοδικού για τον κινηματογράφο που θα παρακολουθούσε και θα σχολίαζε την σύγχρονη πρωτοπορία. Στη συντακτική επιτροπή οι :Τώνης Λυκουρέσης,Γιώργος Κόρρας, Λάκης Παπαστάθης, Κώστας Σφήκας, Ρούλα Μητροπούλου, Ρίτσα Ντάκου. Οργάνωση και διεκπεραίωση: Παντελής Βούλγαρης.

Είναι δημιουργός των παρακάτω ταινιών (αναφέρονται και οι διακρίσεις που έλαβε η κάθε μια) :

1970 : «Αναπαράσταση». Σαρώνει τα βραβεία του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Βραβείο Ζώρζ Σαντούλ για την καλύτερη ταινία που προβλήθηκε στη Γαλλία το 1971. Καλύτερη ξένη ταινία στο Φεστιβάλ του Hyeres (1971). Ειδική μνεία της FIPRESCI (Διεθνής Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου) στο Φεστιβάλ Βερολίνου (1971).

Η τριλογία της ιστορίας:

1972: «Μέρες του '36» Βραβείο σκηνοθεσίας και φωτογραφίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.Βραβείο της FIPRESCI στο Φεστιβάλ Βερολίνου (1972).

1974-75 : «Ο Θίασος». Δεκατρία  βραβεία. Στις Κάννες (1975) από τη FIPRESCI. Στην Ταορµίνα, στο Βερολίνο (Βραβείο ΙΝΤΕΡΦΙΛΜ), στο Λονδίνο (1979, Καλύτερη ταινία της χρονιάς), στην Ιαπωνία, στη Θεσσαλονίκη (1975, Βραβεία Καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, Α αντρικού και Α γυναικείου ρόλου & Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου ΠΕΚΚ). Καλύτερη ταινία της δεκαετίας 1970 - 1980 από την ένωση κριτικών της Ιταλίας. Ανάμεσα στις καλύτερες ταινίες στην Ιστορία του Παγκόσμιου Κινηματογράφου  από την FIPRESCI.

1977: «Κυνηγοί». Επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ των Καννών. Βραβείο Καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ του Σικάγο. Βραβείο της Ένωσης Τούρκων Κριτικών.

-----------------------------------------

1980: «Μεγαλέξανδρος». Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Βενετίας, όπως επίσης και τα βραβεία
της FIPRESCI και Cinema Nuovo στο ίδιο φεστιβάλ. Βραβείο της ΠΕΚΚ στη Θεσσαλονίκη. 
Στη διάρκεια των γυρισμάτων γνωρίζει τη Φοίβη Οικονομοπούλου, διευθύντρια παραγωγής, η οποία είναι από τότε η σύντροφος της ζωής του.Το ζευγάρι θα αποκτήσει τρεις κόρες, την Άννα (1980), την Κατερίνα (1982) και την Ελένη (1985).

Η τριλογία της σιωπής:

1984: «Ταξίδι στα Κύθηρα». Βραβείο σεναρίου στις Κάννες. Κρατικά βραβεία Καλύτερης ταινίας, σεναρίου, 
Α ανδρικού ρόλου, Α γυναικείου ρόλου, σκηνογραφίας, Βραβείο Κριτικών στο Φεστιβάλ Ρίο ντε Τζανέιρο (1984).

1986: «Ο Μελισσοκόμος».

1988: «Τοπίο στην ομίχλη». Αργυρό Λιοντάρι στη Βενετία. Βραβείο Φελίξ Καλύτερης Ευρωπαϊκής ταινίας.

Η τριλογία των συνόρων:

1991: «Το μετέωρο βήμα  του πελαργού». Επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ των Καννών.

1995: «Το βλέμμα του Οδυσσέα». Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών
καθώς και το βραβείο της FIPRESCI. Καλύτερη ταινία της χρονιάς, Φελίξ των κριτικών.

1998: «Μια Αιωνιότητα και Μια Μέρα». Χρυσός Φοίνικας του Φεστιβάλ των Καννών, και το Prix Ecumenique.

Η τριλογία της μοντέρνας Ελλάδας:

2004: "Το λιβάδι που δακρύζει».
Βραβείο της Διεθνούς Ένωσης Κινηματογράφου ( FIPRESCI ) στην καλύτερη Ευρωπαϊκή ταινία για το 2004.

2009: "Η σκόνη του χρόνου".

2012: "Η άλλη θάλασσα".(ανολοκλήρωτη).

Μεταξύ πολλών διακρίσεων και βραβεύσεων ανά την υφήλιο, ξεχωρίζουν η ανακήρυξη ως Officier dans l'orde des Arts et des Letrres της Γαλλικής Δημοκρατίας (1997) , η απονομή του παρασήμου του Officier de la Legion d' Honneure (1999) , καθώς και ο τίτλος του Grande Ufficiale της Ιταλικής Δημοκρατίας (2004).

Στις δημιουργίες του συγκαταλέγονται και  τα τηλεοπτικά :

1981: «Χωριό ένα, κάτοικος ένας» (διάρκεια 20'). Τηλεοπτική παραγωγή της ΥΕΝΕ∆.
Αναφέρεται στην εγκατάλειψη του χωριού Νέα Σεβάστεια του νομού Θεσσαλονίκης από τον
τελευταίο του κάτοικο.

1983: «Αθήνα, επιστροφή στην Ακρόπολη». Μια διαφορετική Αθήνα. Της ιστορίας και του
προσωπικού μύθου  του σκηνοθέτη (διάρκεια 43'). 
Ποίηση: Σεφέρη, Λειβαδίτη.  Μουσική: Χατζηδάκη, Κηλαηδόνη, Σαββόπουλου.

Η αναγνώριση του Έλληνα σκηνοθέτη στο εξωτερικό υπήρξε χαρακτηριστική της διεθνούς επιρροής του στην έβδομη τέχνη και απολύτως δίκαια  συγκαταλέγεται ανάμεσα στους μεγάλους δημιουργούς της έβδομης τέχνης όλων των εποχών.

Βέρνερ Χέρτζογκ όταν είχε δει τον «Θίασο» είχε εντυπωσιαστεί τόσο πολύ με το μεγαλείο της ταινίας που φίλησε τα πόδια του Αγγελόπουλου.

Ο Εμίρ Κουστουρίτσα έπλεξε το εγκώμιο του Αγγελόπουλου, αφού τον χαρακτήρισε ως «Μεγάλη μορφή του Ευρωπαϊκού κινηματογράφου», ενώ παραδέχτηκε ότι οι ταινίες του αποτέλεσαν επιρροή για τον ίδιο.

Ο Ακίρα Κουροσάβα είχε πει για τον «Μεγαλέξανδρο»: «Μέσα από το φακό του, ο Αγγελόπουλος κοιτάει τα πράγματα σιωπηλά. Είναι το βάρος αυτής της σιωπής και η ένταση του αμετακίνητου βλέμματος της κάμερας του Αγγελόπουλου, που κάνει τον Μεγαλέξανδρο τόσο δυνατό, που ο θεατής δεν μπορεί να αποδράσει από τη οθόνη. Αυτού του είδους η κινηματογράφηση, τόσο προσωπική και μοναδική στην ιδιαιτερότητά της, τείνει να επιστρέφει στις ρίζες του σινεμά. Αυτό ακριβώς είναι που δημιουργεί την εντύπωση της φρεσκάδας και της δύναμης. Όσο για μένα, παρακολουθώντας αυτό το φιλμ, ένιωσα βαθιά την απόλαυση του κινηματογράφου, με την πιο απόλυτη έννοια του όρου».

Ίνγκμαρ Μπέργκμαν είχε σχολιάσει επιγραμματικά τον «Μελισσοκόμο» με τα καλύτερα λόγια: «Είδα τον "Μελισσοκόμο" που άλλοτε θεωρούσα μια καλή ταινία. Τώρα, αντιλαμβάνομαι πως είναι ένα αριστούργημα. Είναι μια εμπειρία απίστευτα συγκλονιστική».

Ο Βιμ Βέντερς είχε μιλήσει για το «Βλέμμα του Οδυσσέα» με εξαιρετικά λόγια: «Έφυγα από τις Κάννες μαγεμένος με το "Βλέμμα του Οδυσσέα". Ακόμα κι εδώ στο Τόκιο που βρίσκομαι τώρα με ακολουθεί η μαγεία. Πιστεύω ότι είναι μια ταινία που θα μείνει στην ιστορία του σινεμά».

Ο Ντούσαν Μακαβέγεφ είχε εντυπωσιαστεί ιδιαίτερα από το «Τοπίο στην ομίχλη»: «Πριν δω την ταινία του Αγγελόπουλου, εγώ, που έχω μεγαλώσει χωρίς πατέρα, δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα τον ανακάλυπτα στην εικόνα ενός δέντρου. Η τελευταία σκηνή του "Τοπίου στην Ομίχλη" ήταν μια αποκάλυψη για μένα. Είναι μια μοναδική, θα μπορούσε κάποιος να πει, 'Ιαπωνική' σκηνή, που με εξέπληξε, γιατί είχα πάντα στο μυαλό μου την ελληνική παράδοση αποκλειστικά συνδεδεμένη με ερείπια, βράχους και θεούς. Σε αυτήν την σκηνή είδα μια πρόκληση απέναντι σε κάθε αναστολή και εξουσία. Γι’ αυτό θα χρησιμοποιούσα τα λόγια του Μπέργκμαν για να πω ότι ο στόχος του σινεμά είναι να φέρει πάλι το όνειρο πίσω στη ζωή μας, βοηθώντας μας έτσι να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες της ζωής».

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος φιλοξενείται στη σειρά ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΜΟΥ» και ξεδιπλώνει τις μνήμες του από το 1970, εστιάζοντας την αφήγησή του στην ταινία του «Αναπαράσταση» που προβλήθηκε εκείνη τη χρονιά.




Η ταινία :

Η υπόθεση της ταινίας είναι απλή και βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. 
Έπειτα από χρόνια στη Γερμανία, ένας άντρας επιστρέφει στη γενέτειρα του, ένα χωριό της Ηπείρου. 
Λίγες ημέρες αργότερα η γυναίκα του και ο εραστής της θα τον δολοφονήσουν και θα τον θάψουν στον κήπο.
Οι συγχωριανοί όμως θα τους υποπτευτούν και θα καλέσουν την αστυνομία. 

Δικτατορία,μετανάστευση και άγρια υποβάθμιση της ζωής στην ύπαιθρο. Ανεργία και φτώχεια μαστίζουν τα χωριά της ελληνικής επικράτειας η οποία “αιμορραγεί” με την έξοδο των νέων από τη χώρα. Η Γερμανία, κυρίως, η νέα Γη της Επαγγελίας. Τα χωριά ερημώνουν, ρημάζουν και όσοι μένουν πίσω, κυρίως ηλικιωμένοι, παλεύουν με τον χρόνο, τη φύση και τη μοναξιά τους.

Η πρωτοπορία του φιλμ αφηγηματικά εντοπίζεται στον “ανορθόδοξο” τρόπο με τον οποίο ενώνονται οι χρονικές περίοδοι του. Ο Αγγελόπουλος επιλέγει την αναδρομή στο παρελθόν για να αναπαραστήσει τη δολοφονία του συζύγου.

Αργά αλλά μεθοδικά θα μάθουμε όχι μόνο πώς δολοφονήθηκε ο άνδρας, αλλά και πώς “δολοφονήθηκε” ένα ολόκληρο χωριό. Σε αντίθεση με την ήρεμη δύναμη των κάδρων, το σενάριο αποπνέει ζωντάνια και μια διεισδυτική ματιά, που φτάνει μέχρι το μεδούλι της κλειστής κοινωνίας.

Ο Αγγελόπουλος επιλέγει το ασπρόμαυρο και στον σχεδόν εγκαταλειμμένο τόπο βρίσκει τον χώρο που θέλει για να αναδείξει τις χρόνιες παθογένειες της ελληνικής μη αστικής κοινωνίας. Το κουτσομπολιό, η αδιακρισία και η ανάγκη να ζήσουν μια άλλη ζωή οι κάτοικοι της, γίνονται εύφλεκτο υλικό σε μια χώρα που βράζει.

Η ταινία αποτέλεσε σταθμό και σηματοδότησε την αυγή του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου.





(πηγές :
-iefimerida.gr
-ishow.gr
-gazzetta.gr
-wikipedia
-news247.gr
-youtube)



Top